Flexibilisering: een buzzword of een blijvende verandering in het mbo en hoger onderwijs? In dit artikel zetten we een aantal actuele ontwikkelingen op een rijtje die in 2023 bijdragen aan het doorzetten van flexibilisering in het onderwijs.
Download hier de: pdf
De praktijk lijkt soms simpel: studenten krijgen wat meer keuzevrijheid in hun studieroute, en kunnen meer en bredere combinaties maken. Dat de praktijk soms weerbarstiger is, weet iedereen die werkt in de onderwijslogistiek. Onderstaande actuele ontwikkelen dragen in 2023 en 2024 bij aan de ontwikkelingen rondom flexibilisering. Zo zet het onderwijs in Nederland steeds een stapje verder in de richting van flexibilisering in de onderwijslogistiek.
Beleid en wet- en regelgeving
Actuele wet- en regelgeving scheppen een klimaat waarin flexiblisering in het onderwijs makkelijker en concreter wordt, onder andere met de STAP-regeling en het wetsvoorstel Wet leeruitkomsten hoger onderwijs.
Werkenden en werkzoekenden kunnen in Nederland een STAP-budget van maximaal € 1.000 per jaar aanvragen voor scholing en ontwikkeling. Ook in 2023 wordt deze regeling volop ingezet en wordt de regelgeving doorontwikkeld. Voor onderwijsinstellingen biedt de STAP-regeling kansen om andere doelgroepen dan de reguliere studenten aan te spreken. Onderdelen van bestaande opleidingen worden doorontwikkeld naar flexibele onderwijsprogramma’s die soms op maat worden aangeboden.
Daarnaast is in 2022 het wetsvoorstel Wet leeruitkomsten hoger onderwijs uitgebracht. Voorafgaand zijn er op hogescholen experimenten uitgevoerd met leeruitkomsten in het deeltijdonderwijs. In het experiment hadden studenten veel keuzevrijheid in hoe ze het eindniveau behaalden. Soms waren er vakken verplicht, maar o.a. tempo en route lagen niet vast. Minister Dijkgraaf wil nu de mogelijkheid van zulke flexibele deeltijdopleidingen in de wet opnemen. Welk vervolg krijgt dit in 2023?
Experimenten en pilots flexibilisering
In de afgelopen tijd is er veel geëxperimenteerd en getest rond flexibilisering. Veel van deze pilots hebben leeruitkomsten opgeleverd die in de komende jaren verwerkt worden in de praktijk.
32 hoger onderwijsinstellingen doen sinds oktober 2021 mee aan de landelijke pilot Microcredentials van de zone Flexibilisering van het onderwijs en de Vereniging Hogescholen en Universiteiten van Nederland. Microcredentialing is het aanbieden van onderwijs in kleinere eenheden die afzonderlijk worden gecertificeerd. Dit stimuleert flexibilisering van het onderwijs.
Ook de Vereniging Hogescholen draagt bij aan flexibilisering met het platform Fastswitch. FastSwitch is een landelijk platform voor omscholingstrajecten van de publieke hogescholen in Nederland. FastSwitch richt zich op de omscholing naar kansrijke beroepen in de tekortsectoren onderwijs, zorg, techniek en IT.
Gezamenlijke afspraken (en architectuur) in de onderwijsbranche
Duidelijkere afspraken tussen instellingen onderling, en gedeelde databases tussen instellingen, zijn belangrijke voorbereidende stappen op flexibilisering.
2023 wordt allereerst het jaar van RIO. RIO is een landelijk en vrij toegankelijk register waarin alle instellingen en opleidingen in de onderwijssector worden vastgelegd: van het primair onderwijs tot het hoger onderwijs. RIO vervangt BRIN en CROHO. In RIO kunnen geaccrediteerde instellingen de informatie over hun onderwijsaanbod aanvullen. Denk hierbij aan informatie over het onderwijsaanbod (wat en hoe), de locatie (waar) en de onderwijsaanbieder/organisatie (wie). Informatie over opleidingen en instellingen wordt dus gestandaardiseerd, en dat is een eerste stap naar het flexibeler aanbieden van (onderdelen van) opleidingen. Instellingen sluiten hun (SIS-)systemen aan op RIO via een gezamenlijke standaard: de koppeling Open Onderwijs API.
Ook op andere terreinen wordt gewerkt aan inrichten van het landelijke landschap van gegevensuitwisseling, informatiesystemen, standaarden en afspraken. Zo wordt er gewerkt aan een MBO Sector Architectuur (MOSA) op basis van de reeds ontwikkelde MBO Referentie Architectuur (MORA), en in samenwerking met de (al verder gevorderde) Hoger Onderwijs Sector Architectuur (HOSA). In 2023 wordt er gewerkt aan een verdere ontwikkeling hiervan.
Digitale sectorinfrastructuur voor ‘Leven Lang Ontwikkelen’ (LLO)
Ook in de landelijke onderwijslogistiek vinden ontwikkelingen plaats die bijdragen aan een goed fundament voor flexibilisering.
Denk bijvoorbeeld aan de EduID: een persoonlijk en onafhankelijk account voor onderwijsinstellingen. SURF wil hiermee een overkoepelende digitale studentidentiteit beschikbaar maken, onafhankelijk van een instelling. EduID heeft ook een belangrijke rol in de ontwikkeling van de Hoger Onderwijs Sector Architectuur (HOSA) en in de Digitaliseringsimpuls Onderwijs.
Aansluitend werkt SURF ook aan Edubadges: een platform voor digitale certificaten voor het Nederlandse onderwijs. Met een edubadge geef je studenten of werkenden een bewijs van opgedane kennis en vaardigheden, bijvoorbeeld voor een onderdeel van een opleiding.
Gezamenlijke afspraken en architectuur in de onderwijsbranche, en stappen in infrastructuur om het landelijk te faciliteren: stapje voor stapje wordt er toegewerkt naar meer flexibilisering in het onderwijs. Pilots zorgen voor waardevolle praktijkervaring, en ook in de landelijke politiek heeft flexibilisering de aandacht. We zijn benieuwd naar wat 2023 gaat brengen.
Aan de slag met flexibilisering?
Ga jij aan de slag met flexibilisering binnen jouw instelling? Samen met Omix heeft Fundatis de training Flexibilisering & Onderwijslogistiek ontwikkeld. Bekijk alle details op de trainingspagina Flexibilisering & Onderwijslogistiek.