Titel: Regel jij het draagvlak?
Auteur: Monica Wigman
‘Een praktisch handboek over verandercommunicatie’ is de ondertitel van dit boek. Dat was voor mij aanleiding om het te gaan lezen. Communicatie in verandertrajecten is als onderwerp al ingewikkeld genoeg, dus een praktische insteek is welkom. Dat draagvlak iets zou zijn ‘dat je even kunt regelen’, daar ben ik helemaal niet van, dus ook dat triggerde me.
Monica Wigman, een ervaren communicatieadviseur in verandervraagstukken, is de auteur van het boek. Zij schreef het, omdat ze nooit dát boek vond, dat ze zelf graag zou lezen: met handvatten, tips, zapbaar, slim en vooral ook leuk en aantrekkelijk vormgegeven.
Katernen, leeswijzers en oneliners
‘Regel jij het draagvlak?’ is opgezet in duidelijke katernen (op de zijkant zichtbaar als gekleurde tabjes). Ieder deel wordt voorafgegaan door een kernachtige samenvatting. In de kantlijn staan getekende leeswijzers. Het zijn bijna de kleine aantekeningen die je zelf al lezende zou kunnen maken. Verder staat het boek vol met handige kaders, kleine columns uit de praktijk en prachtige oneliners die in alle eenvoud behoorlijk nadreunen. Zoals ‘Echte verandering gaat gepaard met weerstand, anders was er al lang iets gebeurd’. Tja….
Dialoog en conflict geeft beweging
Inhoudelijk is het boek vooral een pleidooi voor de interactie-aanpak. Deze wordt tegenover de vrij traditionele instrumentele visie op communicatie gezet. De centrale gedachte is, dat je de doelgroep en haar behoefte centraal moet stellen en dat er pas beweging ontstaat tijdens dialoog en conflict. Als gedachten uitgewisseld worden en botsen, leren we van elkaar. En dan kan er pas écht veranderd worden.
Draagvlak moet je verdienen
Als je ongewenste patronen wil doorbreken, zo zet Wigman helder uiteen, dan zul je het gesprek aan moeten gaan. Het effect van een éénmalige, plenaire presentatie is nihil. Ga het gesprek aan op basis van de eerste ideeën: ‘Is dit wat?’ ‘Wat gaat het betekenen?’ ‘Wat doen we niet goed?’ Knetterende dialogen, waar de stoom vanaf komt. Draagvlak kun je niet regelen, dat moet je verdienen. Hoe moeilijk dat ook is.
Goede communicatiedeskundige ontbreekt vaak
Bij organisatieveranderingen gaan organisatiekunde en communicatie hand in hand. Het boek is vooral geschreven vanuit de taak en rol van de communicatieadviseur. Mijn ervaring is ook dat het vaak ontbreekt aan een goede communicatiedeskundige, of dat deze te laat wordt ingeschakeld. Als veranderkundige vind ik het daarom bijna noodzakelijk om het communicatieperspectief verder te bekijken. Pas dan kan ik opdrachtgevers goed adviseren over de rol, de taak en de positie die hiervoor moet worden gecreëerd.
Verandertrajecten vergeleken
Vanuit deze behoefte vond ik in het eerste katern direct wat ik zocht. Hier worden soorten verandertrajecten naast elkaar gezet, met een heel praktische onderbouwing van de best passende communicatiestrategie per traject. Het katern sluit af met een matrix over twee pagina’s, waarin de onderscheiden trajecten heel kernachtig worden vergeleken op:
- de typerende kenmerken,
- de rol van communicatie,
- de input van medewerkers (is deze wel of niet van toepassing),
- de betekenis van het werken aan draagvlak (‘Draagvlak creëren bij een sanering: Onzin! Je kunt geen draagvlak vragen aan de kalkoen vlak voor kerst’)
- en andere praktische aandachtspunten.
Natuurlijke kracht bij verandertrajecten
Het tweede katern gaat over je eigen rol in een verandertraject. Hier wordt zowel de adviseur (of dat nu de veranderkundige of de communicatie deskundige is) als ook de manager in de organisatie aangesproken. Het is goed om te weten dat iedereen die in het verandertraject een rol heeft, zelf zijn belangrijkste instrument is. Want als je er echt van doordrongen bent dat je zelf een lopende interventie bent, neem je gemakkelijker de tijd om te reflecteren of jouw bijdrage ook is wat de organisatie nog helpt.
Dit katern geeft inzicht in een veelheid van mogelijke rollen en helpt je als adviseur of manager om nog beter uit te vinden waar jouw natuurlijke kracht zit bij veranderprocessen.
Alles begint met helderheid
Voor organisaties in verandering beveel ik katern 3 aan. Hierin worden verschillende veranderstrategieën gepresenteerd, maar niet voordat klip en klaar is geworden dat alles begint met helderheid over de veranderopgave. Dat lijkt een open deur, maar dat is het zeker niet: veel verandertrajecten zijn al in volle gang, zonder dat duidelijk is waar het eigenlijk over gaat. Omdat mensen veel gemakkelijker in beweging komen als ze de urgentie snappen, is het belangrijk goede antwoorden te hebben op vragen als: “Waarom?”, “Waarheen?” en “Hoe?”
Modellen, tabellen en lijstjes
Het boek geeft tips over hoe de relatie tussen organisatiedoelen en de veranderaanpak stevig kan worden neergezet. Daarnaast beschrijft het tien gouden vragen en werkvormen om mensen te betrekken in dit proces.
Het middenkatern, de Schatkamer, bevat allerlei bekende modellen, tabellen en relevante lijstjes uit de veranderkunde en het communicatievak. Superhandig dat dit bij elkaar staat en uitnodigend om als naslagwerk te gebruiken!
Het boek sluit af met katernen over:
- manieren om betrokkenen ook echt te betrekken
- hoe je luistervermogen kunt organiseren
- wat de kracht van weerstand is en hoe je dit voor het traject kunt laten werken
- de kwaliteit van interactie.
Een aanrader?
‘Regel jij het draagvlak? ‘ leest als een vat vol kennis, waarbij Wigman de belofte van ‘praktisch en compleet’ meer dan waar maakt. De aantrekkelijke vormgeving nodigt uit dit boek nog regelmatig terug te pakken, ter inspiratie of als hulpmiddel. Mijn ervaring is dat de vormgeving hierbij het zoekproces (‘waar heb ik dat ook al weer gelezen’) zeker ondersteunt.
Kortom; bijzonder praktisch, prettig geschreven en degelijk onderbouwd.
Gegevens van dit boek
Titel: Regel jij het draagvlak?
Auteur: Monica Wigman
Uitgever: De Communicatiepraktijk
ISBN: 9 789081 778404