Een ePortfolio biedt vele onderwijskundige voordelen. Toch wordt het in het hoger onderwijs nog zeer beperkt gebruikt, onder andere omdat er bij de implementatie verschillende uitdagingen oplevert. In dit artikel bespreken we wat er nodig is om ePortfolio wél succesvol te implementeren in het hoger onderwijs.
Download hier de: pdf
Meerwaarde van ePortfolio
Het gebruik van ePortfolio biedt verschillende mogelijkheden. Als instelling kun je de student meer inzicht geven in het eigen leerproces, bijvoorbeeld door vakoverstijgende competenties te koppelen aan leeractiviteiten. Ook kan de student met een ePortfolio opgedane kennis en vaardigheden tonen aan externe partijen zoals (toekomstige) werkgevers. Andersom kan de student ook elders opgedane competenties binnen de het ePortfolio zichtbaar maken, bijvoorbeeld om vrijstellingen binnen de eigen instelling te krijgen.
ePortfolio als onderdeel van een LMS
Veel instellingen hebben in de afgelopen jaren een nieuw leermanagementsysteem (LMS) aangeschaft. In veel gevallen bevatten deze ook een ePortfoliofunctionaliteit. Deze zijn in te zetten als assessment- en als ontwikkelingsportfolio, maar zijn over het algemeen minder geschikt als showcase-portfolio. Deze functionaliteit zit vaak standaard bij het LMS inbegrepen en integreert daarmee automatisch met het LMS. Van extra kosten voor de aanschaf van ePortfoliosoftware is dus geen sprake.
Drie randvoorwaarden voor implementatie
Een ePortfolio biedt dus didactische voordelen en de functionaliteit is vaak technisch beschikbaar. Toch blijkt ePortfolio nog niet massaal te worden toegepast. Enerzijds omdat de mogelijkheden van het ePortfolio nog geen groot podium hebben gekregen door onbekendheid met de functionaliteit, anderzijds omdat er gefaseerd wordt geïmplementeerd en de prioriteit eerst ligt op de implementatie van de andere functionaliteiten van het LMS. Daarbij vraagt de implementatie om een aantal belangrijke randvoorwaarden om deze succesvol te laten verlopen. Wij schetsen hier drie van deze randvoorwaarden.
- Zorg voor een onderwijskundige visie op het gebruik van ePortfolio
Waarom wil je als opleiding starten met het gebruik van ePortfolio? Pas als je deze vraag kan beantwoorden en een duidelijke visie hebt gevormd over hoe ePortfolio een positieve bijdrage kan leveren aan onderwijskundige doelstellingen, kun je de volgende stappen zetten. Pas dan kun je bepalen welke applicatie het beste past en of reeds beschikbare applicaties hieraan kunnen voldoen. Vervolgens kun je bepalen hoe en wanneer er met het gebruik van ePortfolio kan worden gestart. - Zorg voor realistische verwachtingen over de kwaliteit van het ePortfolio
Bij voorkeur kan een ePortfolio alles. Een ideale ePortfolio-tool is gebruiksvriendelijk, biedt feedback- en reflectiemogelijkheden en heeft een ePortfolio dat makkelijk is te delen met zowel docenten als externen. De waarheid is dat de huidige ePortfolio-tools nog voor verbetering vatbaar zijn. Niet alle gewenste functionaliteiten zijn beschikbaar en/of niet alle beschikbare functionaliteiten werken even gebruiksvriendelijk. Dit hoeft geen probleem te zijn, zolang je maar bewust bent van deze beperkingen. Goed communiceren over wat de krachten en de zwaktes zijn van het ePortfolio is daarom cruciaal voor een goede implementatie - Zorg dat studenten en docenten de complexiteit van het gebruik van ePortfolio niet onderschatten
De student in vijf minuten een prachtig ePortfolio bij elkaar laten klikken en deze vervolgens direct laten delen met medestudenten, docenten en/of externen. Dat is de ideale situatie. In de praktijk word je als docent en student voor veel vragen gesteld. Hoeveel vrijheid wil de docent geven aan de studenten? Hoe wil de studenten dat het eigen ePortfolio eruitziet? Wil de student van elke reactie op het ePortfolio een melding krijgen? Wat voor rechten wil de student anderen op het eigen ePortfolio geven? Zodra je weet wat je wil volgt vervolgens de vraag hoe je dit praktisch gaat realiseren binnen de applicatie. Het vraagt zowel van de docenten als de studenten een realistische tijdsinvestering om hier goed mee overweg te kunnen
Hiervoor is goede ondersteuning essentieel. Handleidingen, trainingen en ‘hands-on’ ondersteuning voor docenten kan hiervoor zorgen. De docenten moeten de applicatie immers zowel vanuit docent- als studentperspectief begrijpen, om deze kennis over te kunnen brengen op de eigen studenten.
Tot slot
Visie, realistische verwachtingen en optimale training zijn dus drie randvoorwaarden die in samenhang kunnen leiden tot een succesvolle implementatie van ePortfolio. Deze drie randvoorwaarden dienen wel enigszins te worden genuanceerd. Er is namelijk geen opleiding, faculteit of opleidingsinstituut hetzelfde. De drie randvoorwaarden zijn altijd geldig, maar zullen per implementatie aangepast moeten worden aan de specifieke cultuur, wensen en mogelijkheden van de doelgroep. Zo wil de ene opleiding gelijk groot beginnen, terwijl een andere opleiding liever eerst op kleine schaal start met de implementatie om te onderzoeken wat de meerwaarde zou kunnen zijn voor het onderwijs. Gedurende de looptijd kunnen de benodigde vragen dan worden beantwoord om te bepalen of het al dan niet wenselijk is om op te schalen. Klein beginnen en de grotere ambities stapsgewijs verwezenlijken is in dit geval de juiste koers.
Meer informatie
Fundatis heeft veel ervaring met de implementatie van ePortfolio software in de rol van projectleider/adviseur. Graag gaan wij met u in gesprek over uw specifieke business case. Neem hiervoor contact met ons op via info@fundatis.nl
Download hier de: pdf