Titel: Een LEAN overheid
Auteurs: Paul Huguenin, David Binnerts en Harrie van Gestel
LEAN is niet nieuw en ook niet hip. Zoals velen weten is deze methodiek ontwikkeld door het Toyota-concern. Productiebedrijven dienden als kraamkamer. Maar daar is het niet bij gebleven. Ook overheden, zorginstellingen en onderwijsorganisaties gingen aan de slag met LEAN. Nu lijkt het wat rustiger te worden rondom de methodiek. Soms lijkt het woord LEAN zelfs besmet en horen we meer en meer alternatieve termen als ‘continue verbeteren’. Juist omdat de belangstelling af lijkt te nemen, heb ik een boek uit mijn kast ter hand genomen: “Een LEAN overheid”.
Het boek geeft een niet heel diepgaande beschrijving van LEAN. De overheid vormt met enkele voorbeelden het decor voor het verhaal. De voorbeelden zijn echter niet heel overtuigend omdat een uitwerking vaak ontbreekt. De deskundigheid van de schrijvers overtuigt mij wel. Zij weten duidelijk waar ze het over hebben. Het boekje is daarmee een mooie start voor managers, werknemers en professionals die iets willen weten over LEAN. Natuurlijk zijn er veel boeken die dit inzicht leveren. Waarom dan dit boek? Nou, als LEAN gaat over het elimineren van verspilling, dan hebben de schrijvers dit goed begrepen. Ze hebben een zeer kort en beknopt werk geschreven dat zich makkelijk laat lezen.
Paradox
Al in het eerste hoofdstuk van het boek wordt ingegaan op “Waarom LEAN bij de overheid?” Dit levert een voorspelbaar rijtje op met “klantgerichtheid”, “professionaliteit”, “efficiëntie” en nog een paar andere termen. De uitwerking van “professionaliteit” wekt echter mijn interesse, omdat die een “paradox” bevat: overheidsorganisaties investeren in de regel veel tijd en geld in de professionele ontwikkeling van hun mensen. Ze doen dit vanuit de gedachte dat de kwaliteit van de geleverde diensten afhankelijk is van de kwaliteit van de medewerkers. Dit leidt vaak tot een hoog gewaardeerde professionele autonomie. In de LEAN-filosofie bestaat er echter niet zoiets als individuele professionaliteit. LEAN gaat uit van een collectieve professionele norm. Het standaardiseren van processen is een essentieel onderdeel van de filosofie. Niet zozeer om als bureaucratisch beheersinstrument te dienen, maar als kwaliteitsreferentie. Spreekt dit elkaar dan niet tegen? Het antwoord is wellicht “NJA”. LEAN kan slecht omgaan met een invulling van professionele autonomie als in “loslaten, niet aanspreken, geen controle”. Zo is professionele autonomie natuurlijk nooit bedoeld, maar zo wordt het helaas wel vaak ingekleurd.
Langetermijn en LEAN zijn een goed duo
De uitwerking van het boek is overzichtelijk. Er worden 10 principes gehanteerd. In deze principes is er aandacht voor cultuuraspecten binnen de overheid. Dat maakt het boekje toch wel aardig. Er wordt ingegaan op het langetermijnperspectief waarvan ik persoonlijk hoop dat bedrijven, maar vooral ook onze overheden die hebben. Langetermijn en LEAN zijn een goed duo. Een ander aspect dat blijft hangen is: een “analyse van de vragen” die dagelijks bij organisaties binnenkomen. Zijn dit navragen of waardevragen? Navragen verstoren de productie en moeten worden geëlimineerd uit het proces.
Kennis van LEAN én van de afdeling
Ik sluit af met een stokpaardje en een appèl. In het boekje wordt geschreven dat van managers / projectleiders een leidende rol verwacht wordt als het gaat om LEAN. Zij moeten inhoudelijk kennis en kunde hebben van de LEAN-filosofie, maar (daar komt mijn stokpaardje) vooral ook inhoudelijk kennis hebben van het reilen en zeilen op de afdeling. Alleen zo kunnen ze een leraar zijn voor de medewerkers. LEAN en managers zonder inhoudelijke kennis zijn geen goed duo. Ik sluit me hier van harte bij aan. Een manager moet ook inhoudelijk kunnen leiden!
En dan nu het appèl: leuk boekje, zeker voor wie nog niet veel heeft gelezen over LEAN. Leestijd: 2 uur, Beklijftijd: 2 dagen of langer.
Gegevens van dit boek
Titel: Een LEAN overheid
Auteurs: Paul Huguenin, David Binnerts en Harrie van Gestel
Uitgever: ODINTAKT
ISBN: 9789081838009